Uçaklar yerine genel olarak havacılıktan bahsedecek olursak, yaklaşık 2000 yıl öncesine gitmemiz gerekir. İlk olarak Çin’de uçurtma uçurarak başlayan havacılık endüstrisi, günümüzde milyonlarca dolar değerindeki jetlerden yüzlerce yolcu taşıyan ticari araçlara kadar geniş bir alanı kapsıyor. Uçakların tarihine bakmadan önce, insanoğlunun uçmak için ne gibi denemelerde bulunduğunu ele alalım.
Kuş kanatlarının taklit edilmesi
İnsanlar ilk olarak doğada gördüklerini taklit ederek işe başladılar. Bu da kuşların ve kanatlı böceklerin taklit edilmesi anlamına geliyor. İlk denemeler, kuş kanatlarını taklit etmeye dayanıyor. Bir çok kişi, tarihin farklı dönemlerinde tüylerin yanı sıra kağıt paneller kullanarak uçmaya çalıştı.
Hatta Osmanlı dönemine Hezarfen Çelebi olarak da bilinen Ahmet Çelebi’ nin kanatlar yardımıyla Galata Kulesinden Haliç’in karşısına uçtuğu rivayet edilir. Ünlü seyyah Evliya Çelebi’ nin Seyahatname eserinde de bu uçuşun gerçekleştiği rivayet edilir.
Ornithopter – Leonardo Da Vinci
Kanatlardan sonra, teknoloji açısından en gelişmiş tasarım Rönesans döneminde karşımıza çıkıyor. Ünlü ressam Leonardo da Vinci, ressam olmanın yanı sıra farklı tasarımlarıyla da dönemin dehaları arasında yer alıyor. Da Vinci tarafından yapılan ornithopter tasarımı, insanoğlunun uçma hayaline ulaşması için en gerçekçi tasarımlardan biri.
Yunanca kuş anlamına gelen “ornithos” ve kanat anlamına gelen “pteron” kelimelerinin birleşiminden oluşan ornithopter, kuşlara benzer bir tasarıma sahip. Zamanına göre oldukça ileri görüşlü olan bu araç, kanat çırpma hareketiyle uçma eylemini gerçekleştiriyor. Bu tasarım aynı zamanda biyomimikri alanı için oldukça iyi bir örnek. Biyomimikri bilim dalı, doğada bulunan her türlü canlı modelleri inceleyerek, insan yapımı nesnelerde bunları taklit etmeye verilen isim. Uçmak söz konusu olduğunda doğanın yansımalarını rahatlıkla bir çok tasarımda görebiliyoruz.
Da Vinci’ nin ornithopter modelinden sonra farklı tasarımlar da denendi. 1900’ lü yılların başında buhar makinasıyla çalışan ve E.P. Frost tarafından gerçekleştirilen ornithopter tasarımı, uçmayı başaramasa da modern uçaklara giden yolda önemli bir adım olarak tarihteki yerini aldı. 1930’ lu yıllarda ise Alman Alexander Lippisch, içten yanmalı motorla çalışan bir ornithopter tasarlayarak uçurmayı başardı.
Sıcak hava balonları
Sıcak hava balonları, ilk olarak 1670 yılında Francesco Lana de Terzi’ nin havadan daha hafif bir gazla çalışan hava gemisi fikrini öne sürmesiyle ortaya çıktı. İlk insansız uçan balon, 4 Haziran 1783 tarihinde Montgolfier kardeşler tarafından Annonay, Fransa’da görücüye çıktı. Aynı yıl içerisinde 29 Ekim tarihinde, Montgolfier kardeşler ilk insanlı uçuşu gerçekleştirdiler.
Zeplin
Sıcak hava balonları, 1800’ lü yıllarda yerini zeplinlere bıraktı. 1884 yılında tam olarak kontrol edilebilen zeplin, Fransız ordusu tarafından inşa edildi. Kısa ömürleri ve oldukça kırılgan yapıları nedeniyle zeplinler yeterli ilgiyi görmedi.
Modern uçak anlayışının başlangıcı
Modern uçakların nesli ise 1846 yılında Sir George Cayley tarafından yapılan tasarıma kadar sürülebilir. Yönetilebilir Paraşüt adıyla yayınlanan teknik çizimler, planör türünde bir örnek olarak karşımıza çıkıyor.
Uçakların tarihi söz konusu olduğunda herkesin bildiği bir isim var: Wright Kardeşler. Kardeşler, ilk olarak 1900’ lu yılların başında uçurtma ve planör yapısına benzer bir tasarımı benimsediler. Bu tasarımı geliştiren ve birçok başarısız denemeye imza atan kardeşler, 1902 yılında Wright Flyer ile ilk başarılı uçuşu gerçekleştirdiler. Kardeşler bu modelle, ilk sürdürülebilen, kontrol edilebilen, tahrikli, havadan daha ağır olan insan yapımı uçağı başarılı bir şekilde uçurdular. Bu tasarım, havacılık tarihinde önemli dönüm noktalarından biri olarak kabul edilmekte.
Askeri kullanım ve Birinci Dünya Savaşı
Birinci Dünya Savaşının başlamasıyla, uçakların askeri kullanımı daha da yaygınlaştı. Wright Kardeşlerin ilk tasarımından beri oldukça yol kat eden uçaklar, savaşın önemli elemanları olarak kullanılmaya başlandı. İlk hava zaferi ise 1 Temmuz 1915 tarihinde Alman Kurt Wintgens’e ait.
İkinci Dünya Savaşı
İkinci Dünya Savaşı, sadece uçakların değil aynı zamanda uçaklarda kullanılan silahların da geliştirildiği bir dönem olarak karşımıza çıkıyor. Savaşın geniş bir alana yayılması, uçakların savaş alanında avantaj sağlamasına neden oldu. Dünyanın ilk jet uçağı olan Me 262 modeli de yine İkinci Dünya Savaşında kullanıldı.
1980′ ler sonrası dijital çağ
Gelişen teknolojiler sayesinde uçaklar, insan tarafından kontrol edilen araçlardan makine ve yazılımlar tarafından kontrol edilen araçlara dönüştü. Dijital sistemlerle donatılan uçaklar, izleme ve kontrol açısından üstün performanslar göstermeye başladı.
İnsansız hava araçları, IHA’ lar
- Yüzyıla geldiğimizde ise insansız hava araçları gündeme geldi. Tamamen harici bir operatör tarafından kontrol edilen bu araçlar, insanlı uçaklara göre daha yüksek hareket kabiliyetine sahip. Ayrıca bu araçları tehlikeli ve zor bölgelerde de kullanmak mümkün.
Yeni teknolojilerin ve malzemelerin kullanılmasıyla havacılık ve uçak sektörü gelecek yıllarda da ilerleme kaydedecek. Özellikle de insansız hava araçları alanında birçok gelişmenin yaşanması bekleniyor.