Karadelik olma yolunda en iyi aday sizce ne olabilir?
Kara delik konusundaki ilk öngörü yıldızsal kütleye sahip kara delikler için yapılmıştı. Bu tür kara deliklerin oluşma mekanizmasını anlayabilmekteyiz. Kara delik olma yolunda en iyi aday nedir sorusuna verilebilecek en iyi yanıt ölü yıldızlardır. Yıldızlar aktif dönemlerinin büyük bölümünü denge durumunda geçirirler. Sıcak maddenin sebep olduğu basınç kütleçekim etkileşimi ile dengelenir. Bu dengenin şartları söz konusu yıldızın temel parametrelerini belirler.
Yıldız soğumaya başladığında dengesini kaybetmiş kütleçekim kuvveti kelimenin tam anlamıyla yıldızın büzülmesine yol açar. Bu süreç (kütleçekimsel çökme), belli bir yoğunlukta durabilir. Kurama göre bir yıldızın evrimi üç farklı şekilde sonlanabilir: beyaz cüceler, nötron yıldızları ve kara delikler. Çöken yıldızın kütlesi belli bir kritik seviyenin altında ise sonuçta beyaz cüce ya da nötron yıldızı oluşur. Daha yüksek kütleli bir yıldızın çökmesi sonucunda da kara delik oluşabilir.
Beyaz cüceler ve nötron yıldızları
Çok büyük kütleye sahip olmayan bir yıldızın evrimindeki son duruk beyaz cüceye dönüşümüdür. Yozlaşmış elektron gazının oluşturduğu basınç dengeyi sağlar. Beyaz cüce oluşumu için gereken kritik kütle 1,44 güneş kütlesidir. Bir beyaz cücenin boyutları ise yaklaşık olarak Dünya’nınki ile aynıdır. Yoğunluğu ise santimetreküpte 10^6 g kadardır. Galaksimizdeki yıldızların %97 kadarının nihayetine beyaz cüceye dönüşeceği öngörülmektedir.
Nötron yıldızı ağır bir yıldızın kütleçekimsel çökmeye uğramasıyla oluşur. Neredeyse tamamen nötron ihtiva eder. Tipik bir nötron yıldızının kütlesi güneş kütlesinin 1,35 – 2,1 katı kadardır. Yarıçapları da 8 – 15 km arasında bir değere sahiptir. Bilinen en ağır nötron yıldızının kütlesi Güneş kütlesinin iki katı kadardır. Nötron yıldızlarının yoğunlukları santimetreküpte 10^13 – 10^15 g civarındadır. Çok yoğun olduğundan yüzeyindeki kütleçekimi çok yüksektir. Nötron yıldızı yüzeyindeki kaçma hızı 100.000 km/s’dir (ışık hızının üçte biri kadar).
Nötron yıldızları sıkışırken, çöken yıldızın manyetik alanı artar. Güçlü manyetik alana sahip dönen nötron yıldızlarına pulsar ve manyetar adı verilir. Samanyolu’nda 2000 civarında nötron yıldızı bulunmaktadır. Bu yıldızların çoğu gönderdikleri radyo dalgaları sayesinde tespit edilmişlerdir.